Sextortion is een vorm van online afpersing. Iemand bedreigt jou met het verspreiden van naaktfoto’s, seksfilmpjes of intieme chatgesprekken, tenzij je doet wat die persoon vraagt. Vaak vraagt de dader geld, meer expliciete beelden of seksuele handelingen voor de camera. Het gaat dus tegelijk over cybercrime en over seksueel geweld.

In internationale rapporten wordt sextortion omschreven als een specifieke vorm van digitale seksuele dwang. Het is een onderdeel van wat men “image based abuse” noemt. Dat zijn misdrijven waarbij foto’s of video’s met seksuele inhoud worden misbruikt, zonder toestemming van het slachtoffer.

Sextortion gebeurt bijna altijd online. De dader gebruikt bijvoorbeeld:

• sociale media zoals Instagram, Snapchat, TikTok of Facebook
• chatapps zoals WhatsApp, Telegram of Signal
• datingapps of gamingplatformen
• videocall diensten zoals Zoom, Teams of andere webcamsites

De dader dreigt dan om beelden naar familie, vrienden, klasgenoten of collega’s te sturen, of om ze publiek op internet te zetten. Slachtoffers voelen zich vaak machteloos, schamen zich en durven niet altijd hulp te zoeken. Dat maakt sextortion extra gevaarlijk.

Verschillende vormen van sextortion

Sextortion is een verzamelnaam. In de praktijk zien we verschillende vormen terugkomen. Die vormen overlappen soms, maar het is nuttig om ze apart te benoemen.

financiële sextortion
Bij financiële sextortion eist de dader geld. Slachtoffers krijgen de boodschap dat er een bedrag moet worden overgeschreven, vaak via betaalapps, cryptomunten of internationale overschrijvingen. Als ze niet betalen, worden de beelden naar hun contacten gestuurd of online geplaatst. Internationale studies tonen dat financiële sextortion de laatste jaren sterk stijgt en dat vooral jongens en jonge mannen getroffen worden.

seksuele sextortion
In dit geval wil de dader niet in de eerste plaats geld, maar meer beelden of seksuele handelingen. Hij of zij vraagt bijvoorbeeld om explicietere foto’s te sturen, mee te werken aan livestream seks of een bepaalde seksuele handeling uit te voeren voor de camera. Dit is een vorm van seksuele uitbuiting en kan deel uitmaken van bredere patronen van kindermisbruik en mensenhandel1

sextortion met gestolen of gehackte beelden
Soms worden beelden gestolen via een gehackt account, een gecompromitteerd cloudplatform of een geleende telefoon. De dader kende het slachtoffer misschien niet eens voor de hack, maar gebruikt de buitgemaakte foto’s en video’s nadien om te chanteren.

sextortion met deepfakes en ai beelden
Een recente en verontrustende evolutie is sextortion op basis van nepbeelden. Met artificiële intelligentie kan iemand realistische naaktfoto’s maken op basis van gewone foto’s van het gezicht van een slachtoffer. In sommige recente zaken kregen jongeren een gemanipuleerde naaktfoto van zichzelf toegestuurd, met de boodschap dat die verspreid zou worden als ze geen geld betaalden. In minstens één bekende zaak leidde dat tot zelfdoding van een minderjarige.

Hoe werken daders bij sextortion

Daders van sextortion gebruiken vaak een vaste werkwijze. Politiediensten en internationale organisaties beschrijven die patronen vrij gelijklopend.

Typische stappen zijn:

• contact leggen
  De dader maakt contact via sociale media, een game, een datingapp of een chatgroep. Soms gebruikt hij een vals profiel van een aantrekkelijke leeftijdsgenoot. Soms doet hij zich voor als model, scout, influencer of zelfs als medewerker van een bekend merk.
• vertrouwen winnen
  Het gesprek begint vaak heel normaal en vriendelijk. De dader toont aandacht, geeft complimenten en probeert snel een vertrouwelijke sfeer op te bouwen. Dat heet grooming. Zeker bij jongeren is dit een belangrijk signaal.
• seksualiseren van het gesprek
  Na een tijdje stuurt de dader bijvoorbeeld een expliciete foto van “zichzelf” (vaak een gestolen of nepafbeelding) en vraagt hij om iets gelijkaardigs terug te sturen. Het kan ook beginnen met een uitdagende foto, een videochat of het voorstellen van een “sexy challenge”.
• verzamelen en vastleggen van beelden
  Zodra het slachtoffer een foto of video stuurt, slaat de dader die op. Bij videogesprekken wordt het scherm opgenomen zonder dat het slachtoffer dat merkt. In sommige gevallen laat de dader het slachtoffer denken dat het gesprek verdwijnt, terwijl alles bewaard wordt.
• overschakelen naar chantage
  Pas als de dader genoeg materiaal heeft, komt de dreiging. Hij stuurt bijvoorbeeld screenshots van het beeld en toont dat hij ook de vriendenlijst of namen van familieleden kent. Daarna volgen eisen: geld, meer beelden, een fysieke ontmoeting of andere zaken.

Veel daders opereren vanuit georganiseerde netwerken. Europol en Interpol waarschuwen dat sextortion steeds vaker deel uitmaakt van professionele cybercriminaliteit, waar honderden of duizenden slachtoffers tegelijk worden benaderd.

Wie loopt risico om slachtoffer te worden

In theorie kan iedereen slachtoffer worden van sextortion. Toch tonen cijfers een aantal duidelijke risicogroepen.

• jongeren en jongvolwassenen
  Kinderen en tieners zijn oververtegenwoordigd in de cijfers. Organisaties zoals Child Focus en internationale meldpunten zien een sterke stijging van meldingen van online seksuele uitbuiting, waaronder sextortion van minderjarigen.
• Jongeren gebruiken veel sociale media, experimenteren met relaties en seksualiteit en hebben soms nog weinig ervaring met risico’s online. Ze onderschatten hoe snel een beeld gekopieerd kan worden en hoe groot de impact is als iets uitlekt.
• jongens en jonge mannen
  Hoewel we bij seksueel geweld vaak spontaan aan meisjes denken, tonen recente studies dat jongens en jonge mannen opvallend vaak slachtoffer zijn van financiële sextortion. Criminelen richten zich bewust op deze groep, omdat schaamte en angst om “niet geloofd te worden” groot kunnen zijn, zeker bij jonge mannen.
• lgbtqia+ jongeren en volwassenen
  Mensen die niet openlijk uitkomen voor hun seksuele oriëntatie of genderidentiteit, lopen extra risico. Daders kunnen dreigen om hun seksuele voorkeur of relaties openbaar te maken bij familie of werkgever. Dat maakt de druk nog groter.
• mensen in kwetsbare situaties
  Wie een migratieachtergrond heeft, onzekere verblijfsstatus, financiële problemen of psychische kwetsbaarheid kan extra vatbaar zijn. Ook mensen die veel online contact zoeken uit eenzaamheid, komen sneller in de vizier van daders.

Gevolgen van sextortion voor slachtoffers

Sextortion is geen onschuldige online grap. Onderzoek toont dat het zware psychische, sociale en soms ook financiële gevolgen heeft.

Veel slachtoffers ervaren:

• intense schaamte en schuldgevoel
  Slachtoffers geven zichzelf vaak de schuld. Ze denken dat ze “dom” waren om een foto te sturen, ook al is het de dader die misbruik maakt. Schaamte maakt het moeilijk om hulp te zoeken, waardoor de stress toeneemt.
• angst en constante stress
  De dreiging dat beelden op elk moment kunnen uitlekken, zorgt voor ernstige angstklachten. Slachtoffers durven sociale media niet meer te openen, slapen slecht en kunnen paniekaanvallen krijgen.
• sociaal isolement
  Uit schaamte trekken mensen zich terug uit hun omgeving. Jongeren blijven weg van school of hobby’s, volwassenen sluiten zich op of melden zich ziek op het werk.
• financiële schade
  Bij financiële sextortion verliezen slachtoffers soms grote bedragen. Wie blijft betalen, merkt vaak dat de dader niet stopt, maar net meer geld vraagt.
• impact op mentale gezondheid en suïciderisico
  Verschillende studies tonen dat digitale seksuele agressie, waaronder sextortion, sterk samenhangt met depressieve klachten, automutilatie en suïcidegedachten.
  In een aantal landen werd een toename van zelfdodingen bij jongeren gelinkt aan sextortionzaken. Media beschreven onder meer het geval van een 16-jarige jongen die zichzelf van het leven benam nadat hij werd afgeperst met ai gegenereerde naaktfoto’s van zichzelf.

Het is belangrijk om te benadrukken dat dit nooit de schuld is van het slachtoffer. De verantwoordelijkheid ligt volledig bij de dader. Tegelijk toont het hoe belangrijk snelle hulp en goede begeleiding zijn.

Hoe vaak komt sextortion voor

Exacte cijfers zijn moeilijk, omdat veel slachtoffers uit schaamte of angst niet melden wat er gebeurd is. Toch zien politiediensten, kinderrechtenorganisaties en hulplijnen overal ter wereld een sterke stijging.

Enkele tendensen:

• internationale organisaties zoals Europol, Interpol en de Financial Action Task Force melden dat sextortion van kinderen en jongeren een steeds belangrijkere dreiging wordt in hun rapporten over online kindermisbruik en cybercrime.
• de FBI en andere politiediensten registreren een duidelijke toename van meldingen van sextortion, vooral bij kinderen en tieners.
• in België ziet men een stijging van meldingen van digitale seksuele geweldsvormen. De Brusselse media rapporteerden dat klachten over digitale seksuele agressie, waaronder sextortion, de afgelopen jaren sterk toenamen.

Belangrijk om te onthouden is dat cijfers waarschijnlijk een onderschatting zijn. Veel mensen durven niet praten over wat hen is overkomen of weten niet waar ze terecht kunnen.

Sextortion en de wet

Sextortion is in België en Nederland strafbaar, ook al staat het woord zelf meestal niet letterlijk in het strafwetboek. Daders kunnen vervolgd worden onder verschillende bestaande strafbepalingen, zoals:

• afpersing en chantage
• bedreiging
• belaging of stalking
• bezit, productie en verspreiding van kinderpornografisch materiaal wanneer het om minderjarigen gaat
• computermisdrijven zoals hacking of ongeoorloofde toegang tot accounts

Internationale juristen merken op dat vervolging soms complex is, omdat sextortion elementen heeft van zowel cybercrime als seksueel geweld en soms ook corruptie en misbruik van machtsposities.

De snel groeiende problematiek maakt dat organisaties zoals de Europese Commissie extra inzetten op regelgeving en samenwerking rond online kindermisbruik, waaronder seksuele afpersing.

Wat kun je doen om sextortion te voorkomen

Niemand kan zichzelf volledig beschermen, want de verantwoordelijkheid ligt altijd bij de dader. Toch zijn er een aantal concrete stappen die het risico kleiner maken. Deze tips zijn zeker belangrijk voor jongeren, ouders, leerkrachten en jeugdwerkers.

• denk na voor je iets deelt
  Vraag je bij elk naakt- of halfnaakt beeld af: zou ik mij comfortabel voelen als iemand anders dit ziet. Dat betekent niet dat je niets mag delen, maar wel dat je bewust kiest met wie en hoe.
• bescherm je accounts
  Gebruik sterke, unieke wachtwoorden en schakel waar mogelijk twee-staps-verificatie in. Deel nooit codes of wachtwoorden via chat.
• wees kritisch voor nieuwe contacten
  Wees voorzichtig bij onverwachte berichten van onbekenden, zeker als het snel erg persoonlijk of seksueel wordt. Een profiel dat te mooi lijkt om waar te zijn, is dat vaak ook.
• bedek je webcam wanneer je die niet gebruikt
  Een eenvoudige sticker of schuifje kan voorkomen dat iemand ongezien meekijkt en opneemt.
• praat over online seksualiteit
  Ouders en begeleiders kunnen het thema beter open bespreken. Als jongeren weten dat ze niet meteen veroordeeld worden, stappen ze sneller naar een volwassene als er iets misloopt.
• regelmatige reality check
  Leer jongeren kritisch kijken naar foto’s en video’s. Niet elk beeld dat je ziet, is echt. Dat is belangrijk in tijden van deepfakes.

Deze tips zijn geen garantie, maar ze geven meer controle en veiligheid in het dagelijks online leven.

Wat te doen als je slachtoffer bent van sextortion

Als je zelf met sextortion te maken krijgt, sta je er niet alleen voor. Er zijn stappen die je meteen kunt nemen.

• stop met sturen en betalen
  Stuur geen extra beelden meer. Betaal ook geen geld, zelfs als je al betaald hebt. Onderzoek toont dat betalen zelden helpt. Vaak vragen daders daarna gewoon meer.
• maak screenshots en bewaar bewijzen
  Bewaar berichten, profielen, betaalgegevens en alle dreigingen. Maak screenshots en schrijf ook data en tijdstippen op. Dat kan later belangrijk zijn voor de politie.
• meld het account op het platform
  Bij de meeste sociale media en apps kun je misbruik rapporteren. Zij kunnen accounts blokkeren en soms beelden verwijderen of verspreiding beperken.
• verbreek het contact
  Blokkeer de dader op alle kanalen. Reageer niet meer op nieuwe berichten.
• praat met iemand die je vertrouwt
  Vertel je verhaal aan een ouder, vriend, partner, leerkracht of collega. Schaamte is normaal, maar je hebt niets verkeerd gedaan. De dader draagt de schuld.
• vraag professionele hulp
  In België zijn er verschillende hulplijnen waar je anoniem terecht kunt, zoals 1712 voor vragen over geweld en misbruik, en Child Focus bij seksuele uitbuiting van minderjarigen.

Bij acuut gevaar of als iemand expliciet dreigt om beelden meteen te verspreiden, is het belangrijk om zo snel mogelijk de politie te contacteren.

Support en hulp in België en Vlaanderen

In België en Vlaanderen bestaan er meerdere gespecialiseerde diensten en hulplijnen. Zij hebben ervaring met online geweld, misbruik en sextortion.

Belangrijke contactpunten zijn:

• 1712
  Dit is de professionele hulplijn voor iedereen met vragen over geweld, misbruik en kindermishandeling. Je kunt er terecht via telefoon, mail en chat. De hulp is gratis en anoniem.
• child focus
  Child Focus is het meldpunt voor verdwijningen en seksuele uitbuiting van kinderen, zowel offline als online. Ze zijn bereikbaar op het gratis nummer 116000.
• nupraatikerover
  Voor minderjarigen die vragen hebben over misbruik, verwaarlozing of seksueel geweld is er de chatbox nupraatikerover.be. Jongeren kunnen hier in hun eigen tempo en anoniem praten.
• zelfmoordlijn 1813
  De Zelfmoordlijn biedt 24 op 7 een luisterend oor voor wie met zelfdodingsgedachten worstelt of zich zorgen maakt om iemand. Je kunt bellen naar 1813, chatten of mailen.
• caw en andere hulpverleners
  De Centra Algemeen Welzijnswerk bieden ondersteuning bij allerlei problemen, waaronder geweld en misbruik. Ook huisartsen, scholen, CLB’s en psychologen spelen een belangrijke rol in de begeleiding van slachtoffers.

Het is belangrijk dat slachtoffers weten dat ze recht hebben op hulp en bescherming, ongeacht wat ze eerder gedeeld hebben.

Rol van ouders, scholen en hulpverleners

Sextortion voorkomen en aanpakken is een gedeelde verantwoordelijkheid. Ouders, leerkrachten, jeugdwerkers en hulpverleners kunnen veel betekenen.

Belangrijke acties zijn:

• een open sfeer rond seksualiteit en internetgebruik
  Als jongeren voelen dat ze zonder oordeel over relaties, seks en sociale media kunnen praten, durven ze sneller problemen te melden.
• educatie over online veiligheid
  Scholen kunnen lessen voorzien over sexting, sextortion, consent en digitale sporen. Niet om jongeren te beschamen, maar om hen te versterken.
• signalen herkennen
  Terugtrekken uit sociale contacten, plots angstig worden voor telefoon of laptop, dalende schoolresultaten of opvallende geldtransacties kunnen signalen zijn dat er iets mis is.
• duidelijk maken dat hulp mogelijk is
  Verwijs actief naar hulplijnen en leg uit dat er vertrouwelijkheid geldt. Maak duidelijk dat het slachtoffer niet gestraft wordt voor het sturen van beelden, maar dat de dader verantwoordelijk is.

Onderzoek toont dat steun van de omgeving de impact van digitale seksuele agressie sterk kan verminderen. Slachtoffers die zich geloofd en gesteund voelen, ontwikkelen minder vaak zware psychische problemen op lange termijn

Sextortion, technologie en toekomst

Sextortion evolueert mee met technologische ontwikkelingen. Dat zien we bijvoorbeeld aan:

• gebruik van ai en deepfakes
  Criminelen kunnen met ai realistische beelden creëren die nauwelijks van echte foto’s te onderscheiden zijn. Dat maakt het makkelijker om slachtoffers als eerste stap te intimideren, ook al hebben zij nooit naaktfoto’s gedeeld.
• grootschalige internationale netwerken
  Sextortion gebeurt vaak over landsgrenzen heen. Daders kunnen zich in een ander continent bevinden dan hun slachtoffers en werken soms in callcenters die volledig gericht zijn op online fraude.
• verschuiving naar nieuwe platformen
  Daar waar vroeger vooral klassieke sociale media gebruikt werden, zien hulporganisaties dat daders nu ook gamingplatformen, chatrooms en nieuwe nicheapps verkennen.

Tegelijk groeit ook de internationale samenwerking. Europol, Interpol en andere organisaties organiseren gezamenlijke operaties tegen sextortion en andere vormen van cybercrime. Recent werden bij een grootschalige actie in Afrika honderden verdachten opgepakt die betrokken waren bij online romance scams en sextortionzaken, met duizenden slachtoffers wereldwijd.

Waarom bewustwording over sextortion zo belangrijk is

Sextortion is een stille epidemie in de digitale wereld. Het raakt aan basisrechten zoals privacy, lichamelijke integriteit en seksuele autonomie. De combinatie van seksualiteit, schaamte en online technologie maakt dat veel slachtoffers zwijgen en lang rondlopen met angst en schuldgevoel.

Bewustwording is daarom essentieel:

• hoe beter mensen begrijpen wat sextortion is, hoe sneller ze risicovolle situaties herkennen
• als jongeren weten dat ze niet de enigen zijn en dat hulp mogelijk is, durven ze sneller hun verhaal doen
• als ouders, leerkrachten en professionals zicht hebben op de problematiek, kunnen ze gerichter ondersteunen en doorverwijzen
• duidelijke informatie helpt ook beleidsmakers, politiediensten en platformen om betere wetten, procedures en technische oplossingen te ontwikkelen

Sextortion is geen individueel falen, maar een maatschappelijk probleem dat vraagt om samenwerking tussen justitie, onderwijs, hulpverlening, technologiebedrijven en burgers.

De essentie

Sextortion kun je samenvatten als digitale seksuele afpersing. Het misbruik begint vaak met ogenschijnlijk onschuldige online gesprekken, maar mondt uit in bedreigingen, chantage en soms zware psychische schade. Jongeren, jongens en jonge mannen, lgbtqia+ personen en mensen in kwetsbare situaties lopen extra risico, al kan iedereen slachtoffer worden

Wetenschappelijke studies en internationale rapporten tonen dat sextortion sterk samenhangt met angst, depressie en suïciderisico en dat de problematiek wereldwijd toeneemt.

Toch is er ook hoop. Door open te praten over online seksualiteit, jongeren te leren kritisch met beelden om te gaan, hulplijnen bekend te maken en slachtoffers actief te ondersteunen, wordt de schade kleiner en de kans groter dat daders worden gestopt.

Belangrijk om te onthouden:

• het is nooit jouw schuld als iemand jou chanteert met beelden
• stoppen met sturen en betalen, bewijzen bewaren en hulp zoeken zijn goede eerste stappen
• in België kun je terecht bij onder andere 1712, Child Focus en de Zelfmoordlijn 1813, naast politie en lokale hulpverleners

Sextortion bestrijden betekent investeren in digitale weerbaarheid, seksuele vorming, goede wetgeving en toegankelijke hulp. Dat is een opdracht voor ons allemaal, in België, in Europa en wereldwijd.